Удасканаленне прафесіянальнай кампетэнтнасці педагогаў па выкарыстанню тэхналогіі візуалізацыі
вучэбнай інфармацыі ў сучаснай адукацыйнай прасторы
Шэмет Т.Г.
Мэта: павышэнне тэарэтычных ведаў, практычных уменняў педагогаў у пытаннях выкарыстання сучасных адукацыйных тэхналогій.
Задачы:
- фарміраваць у педагогаў прынцыпова новы погляд на ўтрыманне, структуру і арганізацыю пачатковай адукацыі, аб метадалагічных патрабаваннях і разнастайнасці сучасных педагагічных тэхналогій навучання;
- дапамагчы педагогам арыентавацца ў разнастайнасці інтэгратыўнасці падыходаў да развіцця навучэнцаў, у шырокім спектры сучасных тэхналогій;
-павысіць узровень прафесійнага майстэрства педагогаў па выкарыстанню сучасных адукацыйных тэхналогій у выхаваўча-адукацыйным працэсе;
Чаканы вынік:
Павялічыцца колькасць педагогаў:
- якія маюць тэарэтычныя і практычныя веды аб сучасных (інавацыйных) адукацыйных тэхналогіях;
- якія сістэмна выкарыстоўваюць у прафесійнай дзейнасці сучасныя адукацыйныя тэхналогіі;
- якія ўкараняюць у выхаваўча-адукацыйны працэс сучасныя адукацыйныя тэхналогіі.(Слайд 2)
У сучасны час адбываюцца змяненні ў прафесійнай адукацыі, звязаныя з выкарыстаннем інфармацыйных тэхналогій у адукацыйным працэсе. Сучаснаму грамадству патрабуецца паспяховы, творчы, ініцыятыўны, крэатыўны, здольны да інавацыйнай дзейнасці настаўнік, які самастойна і з адказнасцю прымае рашэнні, расце прафесійна, з’яўляецца прыкладам высакароднасці, чалавекалюбства і грамадзянскасці. Гэта залежыць ад інфарміравання, практыкі і прафесіянальнага самаразвіцця на аснове інавацыйных і інфармацыйных кампетэнцый. За апошнія гады адбыліся змены, якія павысілі патрабаванні да прафесійнага развіцця педагогаў.
Інфарматызацыя грамадства прывяла да карэнных змен у дзейнасці чалавека. Дзеці, якія выраслі ў эпоху высокіх тэхналогій, па-іншаму глядзяць на свет. Іх успрыманне не паслядоўнае і не тэкставае. Яны бачаць малюнак у цэлым і ўспрымаюць інфармацыю па прынцыпе кліпа.
Сучасны інфармацыйны свет патрабуе актуалізацыі традыцыйных адукацыйных падыходаў. Пры арганізацыі вучэбнага працэсу існуе неабходнасць візуалізацыі інфармацыі. Выкарыстанне на занятках разнастайных сродкаў і прыёмаў нагляднасці робіць урок больш эфектыўным, дазваляе максімальна задзейнічаць розныя каналы ўспрымання інфармацыі вучняў.
Тэхналогія візуалізацыі вучэбнай інфармацыі-гэта сістэма, якая ўключае ў сябе:
- комплекс навучальных ведаў;
- візуальныя спосабы іх прадстаўлення;
- візуальна-тэхнічныя сродкі перадачы інфармацыі;
- набор псіхалагічных прыёмаў выкарыстання і развіцця візуальнага мыслення ў працэсе навучання.
Тэрмін “візуалізацыя” у перакладзе з лацінскага “visualis” – " успрымаемы зрокава, наглядны. У шырокім сэнсе слова візуалізацыя-гэта працэс прадстаўлення дадзеных у выглядзе малюнка з мэтай максімальнага іх разумення.
Асноўныя задачы візуалізацыі заключаюцца ў забеспячэнні вобразнага прадстаўлення інфармацыі, лагічнасці пры яе выкладанні, дэманстрацыі ўзаемасувязі паміж тэкстам і яго графічным адлюстраваннем.
Візуалізацыя ў навучанні дазваляе рашыць рад педагагічных задач:
- забеспячэнне інтэнсіфікацыі навучання,
- актывізацыя вучэбнай і пазнавальнай дзейнасці,
- фарміраванне і развіццё крытычнага і візуальнага мыслення, зрокавага ўспрымання, вобразнага прадстаўлення ведаў і навучальных дзеянняў,
- павышэнне візуальнай пісьменнасці і візуальнай культуры. (Слайд 3)
Выкарыстанне зрокавых вобразаў у навучанні можа ператварыць нагляднасць з дапаможнага у метадычны сродак, які спрыяе фарміраванню інфармацыйнай культуры навучэнцаў. Метадычны падыход да візуалізацыі забяспечвае і падтрымлівае пераход навучэнца на больш высокі ўзровень пазнавальнай дзейнасці, стымулюе крэатыўны падыход.
Неабходна адзначыць, што прыёмы візуалізацыі варта падбіраць з улікам канкрэтных адукацыйных задач, можна выкарыстоўваць на ўсіх этапах ўрока: пры тлумачэнні новага матэрыялу, пры замацаванні, пры паўтарэнні і інш.
Існуе шырокая разнастайнасць традыцыйных спосабаў візуалізацыі на ўроках у пачатковай школе: схемы, апорныя канспекты, табліцы, планы, прэзентацыі, відэаролікі і інш.
Аднак сёння з развіццём камп’ютарных тэхналогій набываюць папулярнасць новыя сродкі – стужка часу, воблака слоў, кластар, QR-код, кросэнс, сінквейн, гексы і інш.
Найбольш распаўсюджаныя метады візуалізацыі, якія выкарыстоўваюцца ў адукацыйным працэсе наступныя:
1. Таймлайн (ад англ. “timeline” - “лінія часу” - гэта часовая шкала, прамы адрэзак, на які ў храналагічнай паслядоўнасці наносяцца падзеі. Лініі або стужкі часу выкарыстоўваюцца пры працы з біяграфіямі або творчасцю пісьменніка, а таксама для фарміравання ў навучэнцаў сістэмнага погляду на гістарычныя працэсы.(Слайд 4,5)
Мэта таймлайн тэхналогіі: пазнанне і ўсведамленне навучальнага матэрыялу.
Задачы: устанаўленне паслядоўнасці, як комплексная лагічная аперацыя, прадугледжвае аналіз, параўнанне, сістэматызацыю элементаў зададзенага мноства. У выніку чаго адбываецца выбар і размяшчэнне элементаў, якія адказваюць зададзеным умовам.
Неабходна фарміраваць наступныя ўменні:
уменне пазнаваць прадмет па зададзеных прыкметах;
уменне параўноўваць аб’екты па паказанай прыкмеце, вылучаць падставы для параўнання;
уменне вылучаць у розных аб’ектах агульныя і адметныя ўласцівасці;
уменне групаваць прадметы па пэўных прыкметах;
уменне праводзіць класіфікацыю аб’ектаў.
Аб’яднаць аб’екты раду, размешчанага выпадковым чынам на аснове адной прыкметы;
знайсці заканамернасць размяшчэння аб’ектаў, упарадкаваных па двух і больш прыкметах і размешчаных у табліцы;
скласці алгарытм выканання дзеянняў.
Гэты прыём можна выкарыстоўваць не толькі для вывучэння дат, фактаў і падзей, але і для працы з любым навучальным матэрыялам, які прадугледжвае ўсталяванне паслядоўнасці.
У пачатковых класах трэба паступова навучаць, пачынаючы з нескладаных заданняў на пазнаванне прадмета па яго характарыстыцы (напрыклад, адгадванне загадак), затым даваць заданні на знаходжанне падабенстваў і адрозненняў у прадметах (напрыклад, гульня “Чым падобныя?”), групы прадметаў (напрыклад, гульні “Знайдзі лішні прадмет у радзе”, “Падбяры па колеры і форме”, “Працягні рад”), пераходзячы да больш складаных.
Такія заданні я прапаную на любым уроку.
Значная колькасць заданняў у 1 класе, уключаных у змест курса “Уводзіны ў школьнае жыццё”, мяркуюць выкарыстанне дыдактычных гульняў на канструяванне, класіфікацыю, разважанне, запамінанне, увагу. Уяўленне аб стужцы часу навучэнцы атрымліваюць пры выкананні заданняў на складанне рэжыму дня.
У курсе матэматыкі разглядаюцца лікавыя паслядоўнасці і прапануюцца розныя заданні на знаходжанне і размяшчэнне лікаў (велічынь) у пэўным парадку.
У рускай мове важна ўстанаўленне паслядоўнасці дзеянняў пры прымяненні правілаў, таксама можна прапанаваць заданні па працы з тэкстам:
- размясціце сказы ў такой паслядоўнасці, каб атрымаўся расказ;
- размясціце рэплікі дыялогу ў правільнай паслядоўнасці;
- размясціце пытанні да тэксту ў правільнай паслядоўнасці.
На ўроках літаратурнага чытання дзецям прапануюцца заданні на ўсталяванне паслядоўнасці падзей у творы, фактаў у біяграфіі пісьменніка, складанне спісу твораў пісьменніка, устанаўленне суадносін паміж часткамі тэксту.
У пазакласнай працы стужку часу мэтазгодна выкарыстоўваць на класных і інфармацыйных гадзінах, іншых выхаваўчых мерапрыемствах. Традыцыі сям’і, радаводы навучэнцаў, а таксама гісторыя мастацтва, музыкі, навукі, транспарту, выкарыстанне таймлайнаў аптымізуе адукацыйны працэс.
2. Кросэнс (“скрыжаванне сэнсаў”) - гэта галаваломка новага пакалення, якая дазваляе праводзіць асацыяцыі паміж малюнкамі. Асноўны сэнс стварэння кросэнса - гэта загадка, галаваломка, рэбус, заданне, якое прызначана для тэмы ўрока. Выкарыстанне прыёму кросэнс на ўроках спрыяе фарміраванню крэатыўнасці, супрацоўніцтва, камунікацыі і крытычнага мыслення навучэнцаў.(Слайд 6,7)
Кросэнс на ўроку я ўжываю:
- пры вызначэнні тэмы і мэты ўрока;
- пры вывучэнні новага матэрыялу ў якасці пастаноўкі праблемнай сітуацыі;
- пры замацаванні і абагульненні вывучанага матэрыялу;
- спосаб арганізацыі групавой працы;
- пры падвядзенні вынікаў работы на ўроку ў якасці рэфлексіі;
- творчае дамашняе заданне.
3. Воблака слоў (англ . tag cloud, Word cloud, wordle ) - гэта візуальнае прадстаўленне спісу катэгорый ключавымі словамі рознага памеру, шрыфта, колеру.(Слайд 8,9)
Воблака слоў я выкарыстоўваю на беларускай і рускай мовах пры правядзенні моўных размінак, пры вывучэнні і паўтарэнні слоўнікавых слоў, арфаграм, сінонімаў і антонімаў. На ўроках літаратурнага чытання – для шыфравання назваў твораў, характарыстыкі герояў і падзей, пры правядзенні віктарын і конкурсаў.
Спосабы выкарыстання:
- як дыдактычны матэрыял на ўроках;
- для прадстаўлення інфармацыі пра сябе ці пра іншага героя (у партфоліа, на прэзентацыях);
- для стварэння яркіх, запамінальных падзей (паштоўкі, інфармацыйна-рэкламныя буклеты, прэзентацыі);
- для акцэнтавання ўвагі на важных датах, падзеях, ключавых момантах ( у аналітычных матэрыялах, у прэзентацыях);
- як візуалізацыю крытэрыяў ацэньвання чаго-небудзь;
- для прадстаўлення вынікаў апытання або абмеркавання.
Пры вывучэння тэмы “Тыпы тэкстаў: апавяданне, апісанне, разважанне” на этапе замацавання ведаў можна прапанаваць вучням працу з воблакам слоў, якое ўтрымлівае ў сабе не толькі тэарэтычныя паняцці, але і варыянты загалоўкаў тэкстаў. Такая падача матэрыялу будзе садзейнічаць засваенню вучнямі адрозненняў тыпаў тэксту, аналітычнаму асэнсаванню загалоўкаў.
Актуальным з’яўляецца выкарыстанне воблака слоў і на ўроках беларускай літаратуры. Так, у беларускай народнай казцы “Лёгкі хлеб” з мэтай удасканалення аналітычных уменняў трэцякласнікаў у якасці творчага задання можна прапаванаваць складанне воблака слоў “Характарыстыка персанажаў”.
4. Традыцыйным у класе стала арганізацыя навукова-даследчай дзейнасці з дапамогай QR-кода - гэта двухмерны штрыхкод, які складаецца з чорных і белых пікселяў і дазваляе кадзіраваць да некалькіх соцен знакаў. Гэта можа быць звычайны тэкст, малюнак, прэзентацыя, відэаролік, адрас у Інтэрнэце, каардынаты якога-небудзь месца або нават цэлая візітная картка. Размешчаныя на старонках падручнікаў QR-коды, з’яўляюцца крыніцамі атрымання карыснай і пазнаваўчай інфармацыі, да трэнажораў і заданняў.(Слайд 10,11)
Што можна закадзіраваць:
- спасылку на электронны падручнік;
- спасылку на відэафрагмент, аўдыёзапіс;
- спасылку на анлайн-віктарыну;
- спасылку на інтэрактыўнае заданне;
- спасылку на прэзентацыю, малюнак і інш.
Выява(малюнак) QR-кода не з’яўляецца візуалізацыяй, а толькі сродкам пераходу да тэкставай інфармацыі, аўдыёматэрыялаў, відэаматэрыялаў, фотаздымкаў.
Умела арганізаваная дзейнасць з QR-кодамі дазваляе навучэнцам атрымаць вопыт працы з інтэрнет-сервісамі, садзейнічае прывіццю культуры выкарыстання мабільных тэлефонаў не толькі для гульняў.
5. Інтэлект - карта або карты мыслення (mind-maps) – гэта адлюстраванне на паперы эфектыўнага спосабу думаць, запамінаць, успамінаць, рашаць творчыя задачы, а таксама магчымасць прадставіць і наглядна выказаць свае ўнутраныя працэсы апрацоўкі інфармацыі, уносіць у іх змены, удасканальваць.(Слайд 12,13,14)
Выкарыстанне інтэлект-карт таксама дапамагае развіць:
- дробную маторыку рук;
- дапытлівасць;
- здольнасць да творчай самарэалізацыі.
Чалавек думае не лінейна, а структурна і разгалінавана. Інтэлект-карты з разгалінаванай структурай дапамагаюць якасна адлюстраваць матэрыял, адлюстраваць сувязі паміж паняццямі і засвоіць новую інфармацыю.
Інтэлект-карты развіваюць у навучэнцаў такія навыкі, як:
- актыўнасць;
- дапытлівасць;
- авалоданне сродкамі зносін;
- авалоданне спосабамі ўзаемадзеяння.
Мэта складання mind maps-сабраць інфармацыю аб прадмеце, аб’екце або з’яве. Пры складанні карты педагогі з навучэнцамі разважаюць, папаўняюць слоўнікавы запас, аналізуюць, сінтэзуюць і абагульняюць звесткі.
Інтэлект-карты дапамагаюць навучэнцам развіваць складаную, лагічную мову, а таксама самастойна і ясна выказваць думкі, вылучаць галоўную з іх і запамінаць вывучаны матэрыял. Творчыя і гульнявыя моманты ў складанні карт робяць заняткі для навучэнцаў лёгкімі і займальнымі. Сумеснае складанне і вывучэнне карт мыслення дапамагае навучэнцам будаваць зносіны не толькі з аднагодкамі, але і з дарослымі.
6. Кластар (скапленне, гронка, пучок) - гэта графічная форма арганізацыі інфармацыі, калі вылучаюцца асноўныя сэнсавыя адзінкі, якія фіксуюцца ў выглядзе схемы з пазначэннем усіх сувязяў паміж імі. Ён уяўляе сабой малюнак, які спрыяе сістэматызацыі і абагульненню вучэбнага матэрыялу.(Слайд 15,16,17)
Сутнасць прыёму заключаецца ва ўменні вучняў працаваць з тэкстам і іншымі крыніцамі інфармацыі, вызначаць тэму, вылучаць больш і менш істотнае, знаходзіць ключавыя словы, ўсталёўваць лагічныя і сэнсавыя сувязі паміж асноўнымі кампанентамі тэмы.
Для складання кластара неабходна:
1. Прачытаць тэкст.
2. Вызначыць асноўную тэму, сфармуляваць яе ў выглядзе ключавога слова (словазлучэння).
3. Запісаць тэму ў сярэдзіне ліста.
4. Выдзяліць у матэрыяле буйныя сэнсавыя адзінкі. Запісаць іх у выглядзе ключавых слоў, словазлучэнняў або тэзісаў, размясціўшы вакол тэмы, звязаць стрэлкамі.
5. Выдзяліць больш дробныя сэнсавыя адзінкі, усталяваць сувязі паміж імі. Запісаць на лісце, звязаўшы стрэлкамі.
Віды кластараў:
- “Планета і яе спадарожнікі”
У цэнтры-ключавое слова (тэма). Гэта своеасаблівая “планета”. Вакол-буйныя сэнсавыя адзінкі (“Спадарожнікі”). Вакол іх-звязаныя з імі па сэнсе паняцця меншыя (“Спадарожнікі спадарожнікаў”).
- “Гронка”
Гэты выгляд збольшага падобны на папярэдні. Таксама вылучаюцца тэмы і падтэмы. Запісваюцца, звязваюцца стрэлкамі. У кожнай падтэме – свае адгалінаванні. Ад кожнай “галінкі” адыходзяць іншыя “галінкі”, утвараючы такім чынам своеасаблівыя гронкі. У гэтым істотнае адрозненне гэтага віду ад папярэдняга. У “Планеце...” няма такога шырокага галінавання.
- “Блок-схема”
Гэты від кластара выкарыстоўваецца для складання алгарытму выканання якога-небудзь дзеяння. Тут няма тэмы, ад якой ва ўсе бакі разыходзяцца “прамяні”. У блок-схеме кожны элемент – гэта крок (этап, дзеянне), размешчаныя ў пэўнай паслядоўнасці.
- “Фішбоўн”
Схема ўяўляе сабой “Рыбін шкілет”. Галава-пытанне тэмы. Верхнія косткі-асноўныя паняцці тэмы. Ніжнія косткі-сутнасць паняццяў. Хвост-адказ на пытанне.
- “Папяровы кластар”
Вучні атрымліваюць асобныя карткі з запісанымі на іх ключавымі паняццямі (словамі, словазлучэннямі, тэзісамі), якія звязаны з тэмай або прачытаным тэкстам. Дзеці складаюць з гэтых картак кластар, усталёўваючы паміж паняццямі сэнсавыя сувязі. Карткі можна раскладваць на парце або наляпіць на ліст паперы.
- “Кластар з нумарацыяй”
Яго мэтазгодна выкарыстоўваць, калі неабходна вызначыць паслядоўнасць падзей або алгарытму. У цэнтры запісваецца тэма, затым у хаатычным парадку накідваюцца ідэі (факты, паняцці, асацыяцыі, дзеянні). Затым вучні вывучаюць матэрыял, пасля чаго побач з запісанымі вакол тэмы словамі расстаўляюць лічбы, якія абазначаюць паслядоўнасць, у якой адбываліся падзеі або ў якой трэба выконваць дзеянні.
- “Арт-кластар”
Гэта кластар, у якім замест запісу слоў выкарыстоўваюцца карцінкі. Прынцып пабудовы той жа: у цэнтры карцінка, якая вызначае тэму, вакол налепліваюцца або малююцца карцінкі, якія складаюць яе кампаненты. Малюнкі могуць адлюстроўваць адзінкавыя прадметы або сюжэты.
- “Групавы кластар”
Вялікая тэма дзеліцца на некалькі “падтэм”. Падтэмы раздаюцца розным вучням або групе вучняў. Для кожнай падтэмы складаецца свой кластар. Затым усе схемы аб’ядноўваюцца і атрымліваецца адзін агульны кластар.
- “Зваротны кластар”
Настаўнік загадзя складае кластар сам, афармляе на лістах, але наўмысна прапускае ў ім некаторыя кампаненты. Лісты раздаюцца вучням на ўроку. Пасля вывучэння матэрыялу яны павінны аднавіць кластар, дапісаўшы прапушчаныя элементы.
Прымяненне кластара мае наступныя вартасці:
- ён дазваляе ахапіць вялікі аб'ём інфармацыі;
- уключае ўсіх удзельнікаў калектыву ў навучальны працэс, ім гэта цікава;
- дзеці актыўныя і адкрытыя, таму што ў іх не ўзнікае страху памыліцца, выказаць няправільнае меркаванне.
У ходзе дадзенай працы фарміруюцца і развіваюцца наступныя ўменні:
- уменне ставіць пытанні;
- вылучаць галоўнае;
- устанаўліваць прычынна-выніковыя сувязі і будаваць высновы;
- пераходзіць ад прыватнасцяў да агульнага, разумеючы праблему ў цэлым;
- параўноўваць і аналізаваць;
Метад кластара можа прымяняцца практычна на ўсіх уроках, пры вывучэнні самых розных тэм. Форма працы пры выкарыстанні дадзенага метаду можа быць любой: індывідуальнай, групавой і калектыўнай.
Урокі з ужываннем метаду кластара даюць дзецям магчымасць праявіць сябе, выказаць сваё бачанне пытання, даюць свабоду творчай дзейнасці. У цэлым нетрадыцыйныя тэхналогіі, якія выкарыстоўваюцца ў адукацыйным працэсе, павышаюць матывацыю навучэнцаў, фарміруюць абстаноўку супрацоўніцтва і выхоўваюць у дзецях пачуццё ўласнай годнасці, дораць ім адчуванне творчай свабоды.
7. «Сінквейн» (Слайд 18,19)
Сінквейн, у перакладзе з французскай мовы-5 радкоў. Сінквейн-белы (нерыфмаваны) верш, які дапамагае сінтэзаваць інфармацыю.
1 радок: тэма адным словам (звычайна назоўнік).
2 радок: апісанне тэмы ў двух словах (два прыметнікі).
3 радок: апісанне дзеяння ў межах гэтай тэмы (тры дзеяслова або дзеепрыслоўі).
4 радок: стаўленне да тэмы, пачуцці, эмоцыі (фраза з чатырох слоў).
5 радок: паўтарэнне сутнасці тэмы адным словам (сінонім тэмы).
МАМА
Ласкавая, любімая
Любіць, разумее, клапоціцца
Я ганаруся мамай!
8. Шасцівугольныя карткі (гексы, пчаліныя соты) - гэта асобная сэнсавая адзінка ў выглядзе тэксту або малюнка (паняцце, падзея, з’ява, дзея). Карткі могуць быць папяровымі або пластыкавымі.(Слайд 20,21)
Злучаючы шасцівугольнікі адзін з адным гранямі, навучэнцы ўсталёўваюць паміж імі пэўныя лагічныя сувязі, сувязі паміж рознымі з’явамі, пэўнымі датамі і вывучаемымі аб’ектамі або асобамі. Злучаныя разам шасцівугольнікі ствараюць адзіную сэнсавую карціну, візуалізаваны вобраз навучальнага матэрыялу. Навучэнцам неабходна не толькі ўсталяваць сувязі паміж карткамі, але і растлумачыць, пракаменціраваць свой выбар. Упісаны ў карткі навучальны матэрыял па меры азнаямлення з ім збіраецца ў выглядзе пазла. Карткі могуць быць часткова запоўненымі, могуць быць з памылкамі. У такім выпадку навучэнцы павінны, прааналізаваўшы інфармацыю, нешта дадаць, выправіць памылкі або выключыць лішні шасцівугольнік. Шасцівугольнікі, якія аб’ядноўваюць навучальны матэрыял у пэўную тэму, могуць быць рознага колеру. Вызначаным колерам можна вылучаць карткі, якія змяшчаюць найбольш важную інфармацыю, вынік, выснову.
Шасцівугольныя карткі я выкарыстоўваю на усіх ўроках, напрыклад: матэматыка “Састаў ліку”, рускай і беларускай мовах пры вывучэнні часцін мовы “Имя существительное”, “Дзеяслоў”;” Чалавек і свет”. “Беларускія гарады”, “Карысныя выкапні”.
Шасцівугольная тэхналогія садзейнічае ўменню класіфікаваць інфармацыю, даказваць ўзаемасувязі і залежнасці, спрыяе фарміраванню пазнавальнай цікавасці.
9. Мультымедыйная прэзентацыя – гэта спосаб прадстаўлення інфармацыі з дапамогай камп’ютарных праграм PowerPoint, Windows Movie Maker, якія спалучаюць у сабе гук і малюнак.(Слайд 22)
Навучэнцы маюць наглядна-вобразнае мысленне, таму важна ужываць больш ілюстрацыйнага матэрыялу, далучаючы ў працэс ўспрымання не толькі зрок, але і слых, эмоцыі, уяўленне. Адной з найбольш удалых формаў ІКТ з’яўляецца-прэзентацыя.
Важнасць прэзентацыі ў карціннасці тэкставага і ілюстраванага матэрыялу, яна дае штуршок дзіцячай фантазіі, працы творчага ўяўлення, дазваляе зрабіць урок насычаным, эмацыянальным.
Выкарыстанне прэзентацыі:
- дазваляе зрабіць урок цікавым, прадуманым, пазнавальным;
- павышае матывацыю вучэння;
- гарантуе бесперапынную сувязь у адносінах “настаўнік-вучань”;
- спрыяе развіццю ў навучэнцаў творчых функцый мыслення, росту інтэлектуальных здольнасцеў, фарміраванню аперацыйнага стылю мыслення;
- актуалізуе веды;
- суправаджэнне тлумачэння новага матэрыялу;
- першаснае замацаванне ведаў;
- абагульненне і сістэматызацыя ведаў;
- забеспячэнне нагляднасці выкладаемага матэрыялу;
- у працы з бацькамі, у пазакласнай працы, на святах.
У сваёй працы выкарыстоўваю прэзентацыі на ўсіх прадметах.
На ўроках рускай мовы настаўнік сутыкаецца з праблемай запамінання слоў з ненаціскных галоснымі, неправяраемымі націскам. Прымяняюцца разнастайныя дыдактычныя прыёмы: цікавыя малюнкі, граматычныя казкі, але хацелася знайсці прыёмы, каб самыя слабыя вучні адчувалі задавальненне ад працы з гэтымі словамі. І тут зноў прыходзіць на дапамогу прэзентацыя. Вельмі зручна выкарыстоўваць прэзентацыі пры працы над сачыненнем: план, пытанні, цяжкія словы, сама карціна – усё гэта перад вачыма дзяцей.
Асабліва цікавымі з дапамогай прэзентацыі можна зрабіць урокі чытання. Партрэты пісьменнікаў, месцы, дзе яны жылі і тварылі, інсцэніроўкі асобных эпізодаў з твораў, складанне плана, слоўнікавая праца, скорагаворкі - усё становіцца цікавым, калі выкарыстоўваць прэзентацыю.
Нават такую складаную навуку як матэматыка, можна зрабіць больш зразумелай з дапамогай медыяўрокаў. З дапамогай слайдаў, створаных у праграме PowerPoint, можа ажыццяўляцца дэманстрацыя прыкладаў, задач на дошцы, ланцужкоў для вуснага лічэння, могуць быць арганізаваны матэматычныя размінкі і самаправерка.
Для ўрокаў чалавек і свет прэзентацыя проста знаходка! Выявы навакольнай прыроды, жывёл, мораў, акіянаў, прыродных зон, кругазвароту вады, ланцужкоў харчавання – усё можна адлюстраваць на слайдах.
І праверыць веды прасцей: тэсты, крыжаванкі, рэбусы, шарады – усё робіць ўрок займальным і запамінальным.
Дапушчальная працягласць дэманстрацыі:
* 1-2 кл. - 7-15 мін.;
* 3-4 кл. - 15-20 мін.
На працягу тыдня колькасць урокаў з выкарыстаннем, аўдыёвізуальных дапаможнікаў у малодшых класах не перавышае 3-4. Аўдыёвізуальныя сродкі навучання рэкамендуецца ўжываць праз 5-10 хвілін пасля пачатку ўрока.
Інфармацыйныя тэхналогіі пры разумным выкарыстанні здольныя прынесці элемент навізны, павысіць цікавасць навучэнцаў да набыцця ведаў. Прэзентацыя дазваляе ажыццявіць змену відаў дзейнасці, здымае эмацыянальную і псіхалагічную нагрузку на навучэнцаў у навучальным працэсе.
Урокі з выкарыстаннем інфармацыйных тэхналогій не толькі пашыраюць і замацоўваюць атрыманыя веды, але і ў значнай ступені павышаюць творчы і інтэлектуальны патэнцыял навучэнцаў.
Педагогу ў сучасны час неабходна навучыцца карыстацца камп’ютарнай тэхнікай, валодаць інфармацыйнымі тэхналогіямі і ўмела ўжываць атрыманыя веды і навыкі для ўдасканалення методыкі ўрока.
10. Візуалізацыя на класных і пазакласных мерапрыемствах. (Слайды 23-30)
Выхаваўчую функцыю, якую выконвае візуалізацыя – гэта арганізацыя гульнёвай дзейнасці. З дапамогай мастацкіх сродкаў можна эмацыянальна падрыхтаваць навучэнца да мерапрыемства, ўключыць яго ў дзейнасць па падрыхтоўцы мерапрыемства, яго афармлення, задаць умовы гульні і гульнёвыя абмежаванні, стымуляваць развіццё фантазіі і ўяўлення.
Выкарыстанне інфармацыйных тэхналогій на класных гадзінах спрыяе:
- развіццю цікавасці навучэнцаў да класнай гадзіны;
- развіццю ўменняў і навыкаў працы з інфармацыйнымі рэсурсамі;
- эфектыўнаму кіраванню увагай навучэнцаў;
- актывізацыі пазнавальнай дзейнасці;
- фарміраванню навыкаў даследчай працы;
- павышэнню інфармацыйнай культуры;
- садзейнічае грамадзянска-патрыятычнаму выхаванню.
У сваёй працы класнага кіраўніка карыстаюся рознымі прыёмамі візуалізацыі інфармацыі. На некаторых класных і інфармацыйных гадзінах мы праглядаем відэаролікі, прэзентацыі ці фрагмент фільма і затым яго абмяркоўваем (мультфільм пра Дзіму з серыі “Детям о важном”, “Казкі пра энэргазберажэнне”, “Камп’ютар у жыцці чалавека. Інфармацыйная небяспека”). Гэта дапамагае лепшаму разуменню праблемы навучэнцамі. Разам з дзецьмі распрацавалі алгарытм занятку:
1. Адкрыйце пры дапамозе QR-кода і праглядзіце ролік.
2. Выдзеліце асноўную праблему, якая паказана ў відэароліку або фільме.
3. Што прыносіць: карысць або шкоду?
4. Як мы можам дапамагчы захаваць, …?
Выкарыстанне інфармацыйна-камунікацыйных тэхналогій і электронных адукацыйных рэсурсаў у працы класнага кіраўніка дазваляе перайсці да дзейнаснага працэсу выхавання, разнастайнасці методык і арганізацыйных формаў выхавання, ў адпаведнасці з магчымасцямі і адукацыйнымі патрэбамі выхаванцаў.
Найбольшая разнастайнасць тэхналогіі візуалізацыі выкарыстоўваецца пры падрыхтоўцы і правядзенні святочных ранішнікаў, выставаў, конкурсаў.
Мне, як класнаму кіраўніку, дастаўляе вялікае задавальненне тварыць сумесна з выхаванцамі, назіраць за развіццём іх творчасці, фантазіяй, радавацца іх мысленню, сталасці думкі. Бо ўся мая праца накіравана на развіццё творчай асобы - будучага грамадзяніна Рэспублікі Беларусь.
Візуалізацыя – вядучы напрамак сучаснай адукацыі, які дазваляе выпрацоўваць уменне аналізу і разумення тэксту, абагульненне аб’ёмнай інфармацыі, спрыяе паспяховай сацыялізацыі вучняў.
Прымяненне візуальных тэхнік на ўроках мае шэраг пераваг: чаргаванне відаў дзейнасці, спосабаў падачы інфармацыі дазваляе актывізаваць розныя каналы ўспрымання, спрыяе павышэнню ўвагі і росту актыўнасці навучэнцаў на ўроку, зніжае стамляльнасць. Урок становіцца больш яркім і цікавым.
Лічу, што прымяненне тэхналогіі візуалізацыі не толькі дапамагае лепшаму засваенню зместу матэрыялу, але і ўносіць творчы пачатак у працэс навучання. Адным з найбольш аб’ектыўных крытэрыяў паспяховасці працы над вопытам з’яўляецца павышэнне якасці ведаў вучняў па прадмеце.
Годнасцю майго напрацаванага вопыту з’яўляецца яго тэхналагічнасць: настаўнік любога прадмета можа выкарыстоўваць прадстаўленыя формы і прыёмы візуалізацыі на сваіх уроках.
